Door de moord op Derk Wiersum raakte de brief die de burgemeesters en procureurs-generaal van het openbaar ministerie op Prinsjesdag aan het parlement stuurde op de achtergrond. Maar eigenlijk maakte deze aanslag op de rechtsstaat juist duidelijk hoe urgent de wensen zijn die in de brief zijn verwoord. Het gaat in die brief over de vraag hoe we de georganiseerde drugscriminaliteit, en de ondermijnende invloed daarvan, weer beheersbaar maken. Een vraagstuk dat ook op tafel werd gelegd in het rapport De Achterkant van Amsterdam van de wetenschapper Pieter Tops en journalist Jan Tromp.
Hopelijk zullen we over een aantal jaren kunnen vaststellen dat 2019 het jaar van de grote ommekeer was. Het jaar waarin we ons definitief realiseerden dat het bestaan van een grote criminele drugseconomie onverenigbaar is met een veilige samenleving en een democratische rechtsstaat.
In de brief worden een aantal wensen op tafel gelegd die als beginstap onvermijdelijk zijn. Ten eerste dat eindelijk voldoende middelen worden vrijgemaakt om het gevecht met deze criminele miljardenindustrie te kunnen voeren. In het recente verleden is al 100 miljoen euro geïnvesteerd in de bestrijding van georganiseerde criminaliteit. Maar dat ging om incidenteel geld, terwijl we weten dat de strijd tegen de georganiseerde misdaad een zaak van de lange adem is. Als we structureel meer geld uittrekken kunnen we veel meer doen aan het duurzaam versterken van bijvoorbeeld recherchecapaciteit en preventie. We kunnen een hele nieuwe generatie topdeskundigen opleiden en binnenhalen die alles weten over cybercrime, zijn dan in staat nog beter criminele geldstromen op te sporen, enzovoort, enzovoort. Het goede van de brief is bovendien dat er ook meer middelen worden gevraagd voor het OM en de Zittende Magistratuur (ZM, de rechterlijke macht), zodat een snelle en adequate vervolging mogelijk is en dus een verstopping in de strafrechtketen wordt voorkomen.
Verder kijken de burgemeesters en de Pg's niet alleen naar het strafrecht. Na de moord op advocaat Wiersum was het begrijpelijk dat gevraagd werd om verregaande bevoegdheden en een harde aanpak. Maar een probleem is ook dat de soft power die we hebben nog onvoldoende benut blijft. In de brief wordt er terecht voor gepleit om politie en justitie meer juridische armslag te geven om witwassen tegen te gaan en zicht te krijgen op verdachte financiële transacties. Daarnaast wijzen de burgemeesters en de procureur-generaals op de gebrekkige uitwisseling van informatie binnen de overheid en de semioverheid. In Nederland kan het bijvoorbeeld nog steeds voorkomen dat een gezochte crimineel niets in de weg wordt gelegd als deze naar het stad of gemeentehuis gaat om een paspoort te verlengen.
Maar de belangrijkste boodschap in de brief is de nadruk op de urgentie. Die is er nu wel na die vreselijke aanslag natuurlijk. Maar de komende maanden, als het parlement over de begroting beslist, zal moeten blijken of die tot een structurele investering leidt.
Columnist van dienst: Charles Wiegant
Hoofdofficier CVOM en programmadirecteur Toekomstbestendig Opsporen en Vervolgen van het Openbaar Ministerie
Leestips: Brief regioburgemeesters en procureurs-generaahttps://www.regioburgemeesters.nl/actueel?id=698
Het rapport De Achterkant van Amsterdam:
https://www.amsterdam.nl/nieuws/nieuws/achterkant-amsterdam/
