Onderzoek ‘Politie kan veel leren van burgerparticipatie bij vermissingen’ Geschreven op woensdag 26 november 2025 Burgers kunnen bij zoekacties van de politie naar vermiste personen zeer waardevolle extra ogen en oren zijn. Of de inzet van burgers goed verloopt, is afhankelijk van verschillende factoren. De ervaringen zouden kunnen worden gebruikt om burgerparticipatie ook op andere manieren binnen de opsporing in zetten. ‘Als we als politie meer willen samenwerken met burgers, hebben we op het gebied van vermissingen een heel mooi voorbeeld van hoe dat kan en wat het oplevert.’ Dat zegt Jerôme Lam, onderzoeker aan de Politieacademie. Jerôme verdedigt vandaag aan de Universiteit Twente zijn proefschrift met de titel ‘All in Search of the Missing - Citizen Participation in Missing Person Searches’. In het proefschrift beschrijft hij: hoe burgers en politie samenwerken; welke psychologische factoren burgers motiveren om deel te nemen aan zoekacties; waarom rechercheurs ervoor kiezen om burgers te betrekken; hoe technologie zoals een app deze vrijwilligers kan ondersteunen tijdens zoekacties. Bijzonder politiewerk ‘Vermissingen zijn een bijzondere vorm van politiewerk’, vertelt Jerôme. ‘Je weet van tevoren vaak niet zo goed wat er aan de hand is. Op het moment dat iemand vermist is, kan het zijn dat iemand onwel geworden is. Of een ongeluk heeft gehad. Maar het kan ook zijn dat een verward persoon ergens rond zwerft. Of iemand kan slachtoffer zijn geworden van een misdrijf. Afhankelijk daarvan is er sprake van een hulpverleningssituatie, een strafrechtelijke situatie of een opsporingsonderzoek.’ ‘Wanneer de politie een zoekactie start, is er vaak maar een beperkte zoekcapaciteit. Als burgers die capaciteit kunnen aanvullen, dan is dat mooi en een grote kans voor de politie. Wanneer er weinig informatie is, is het ook lastig om politiecapaciteit goed in te zetten. Dat zag je ook bij het begin van de zaak rond de vermissing van Anne Faber. De politie had geen aanwijzing waar ze zou kunnen zijn. De familie van Anne Faber ging toen zelf zoeken, op basis van eigen onderzoek en eigen inzicht.’ ❛❛ In mijn hoofd is de werkwijze van burgerparticipatie bij vermissingen een soort blauwdruk voor hoe je ook op andere manieren binnen de opsporing gebruik zou kunnen maken van alle kennis en expertise van burgers. Risico’s ‘Een burger zoekactie is altijd effectief. Dat zei een collega laatst’, vervolgt Jerôme. ‘Ook als er ergens niets wordt gevonden. Dan weet je dat daar hoogstwaarschijnlijk niets ligt. In die zin draagt het dan al bij aan een onderzoek.’ ‘Maar er zitten ook risico’s aan zoekacties door burgers. Als zij onzorgvuldig door een gebied lopen is er altijd de kans dat ze sporen vernietigen. Er is ook het risico dat zij er nieuwe sporen bijmaken. Op een gegeven moment kun je niet meer achterhalen welke sporen veroorzaakt zijn door een zoekploeg en wat de originele sporen zijn. Het is ook belangrijk om overzicht te houden, anders weet de politie niet wie wat waar heeft gedaan.’ ‘Het type onderzoek speelt daarbij een belangrijke rol. Het zoeken naar een vermiste in een hulpverleningssituatie is wat anders dan wanneer er een vermoeden is van een strafbaar feit. Daarbij wordt een opsporingsonderzoek heel belangrijk.’ Contact is cruciaal ‘Vermissingen zijn redelijk complex’, weet Jerôme. ‘Burgers kunnen zich er heel makkelijk in mengen. Zelfs als de politie ergens aan het zoeken is, kunnen burgers vaak ook gewoon gaan zoeken in dat gebied. Zonder dat je daar echt tegenop kan treden.’ ‘Dat is ook een belangrijke les uit de zaak Anne Faber. Als politie moet je dat niet proberen tegen te houden. Je moet proberen contact te zoeken. In dit geval met de familie van het slachtoffer. Kijken waar zij mee bezig zijn en kijken of we daar als politie bij kunnen ondersteunen. Als we als politie kunnen samenwerken met de familie, dan heeft dat een echte meerwaarde.’ ‘Maar op het moment dat dat niet kan, dan moet je er ook iets mee. Dan kun je vragen om de politie in ieder geval op de hoogte te houden van de ontwikkelingen. Goede communicatie voorkomt ook dat mensen iets doen waarvan zij de gevolgen voor later niet overzien. Vanuit de politie kun je informeren over waar zij mee bezig is. Vaak kun je als politie niets vertellen over de inhoud van een onderzoek, maar wel over het proces. Contact maken met de burger is sowieso van cruciaal belang.’ Geen vaste rollen Jerôme benadrukt dat bij burgerparticipatie de rolverdeling tussen politie en burger niet altijd vast staat. ‘Collega’s binnen de politie hebben een beetje de neiging om het te zien als: de politie doet dit, de burger doet dat. Je moet niet denken in vaste rollen, maar kijken naar wie wat op welke manier kan doen. Wat heb je nodig in het onderzoek? Het belang van de vermiste staat daarbij voorop.’ ‘In mei van dit jaar was er de vermissing van de kinderen Jeffrey en Emma. De politie heeft er toen helemaal in het begin verschillende burgerpartijen bij betrokken. In overleg met onder meer het Coördinatie Platform Vermissing (CPV) en het Veteranen Search Team is gelijk gekeken wie wat kon gaan doen. Door dat samen te doen, krijg je een heel effectieve zoekactie. Waarbij de specialismen van de politie aansluiten bij de specialismen van de burgers.’ ‘Dat is een heel mooi voorbeeld van hoe ver burgerparticipatie bij vermissingen is gekomen. Twaalf jaar geleden was er de zaak van de vermissing van Ruben en Julian. In de rapportage daarover stond dat de samenwerking met burgers met vallen en opstaan was gegaan. Nu was er weer zo’n grote zaak en is er gestructureerd, professioneel en op elkaar afgestemd een zoekactie opgezet.’ Blauwdruk In zijn onderzoek door de jaren heen kwam Jerôme erachter dat vergaande burgerparticipatie binnen de politie tot nu toe vooral goed werkt bij vermissingen. ‘Daar is het onderdeel van het proces, wordt het actief ingezet, is het goed uitgewerkt. En draagt het structureel bij.’ ‘In mijn hoofd is de werkwijze van burgerparticipatie bij vermissingen een soort blauwdruk voor hoe je ook op andere manieren binnen de opsporing gebruik zou kunnen maken van alle kennis en expertise van burgers. Hoe het is geregeld met procedures, met inzetcriteria, met een single point of contact, hoe de afspraken zijn met burgerpartijen waarmee wordt samengewerkt, enzovoort.’ ‘We roepen binnen de politie al jaren dat we meer gebruik moeten maken van de kennis en expertise van burgers. Als puntje bij paaltje komt, blijkt dat vaak lastig. Collega’s weten niet hoe ze het moeten aanpakken. Of denken er pas laat aan, als laatste redmiddel. Bij vermissingen zie je die burgerhulp wel en dat wordt alleen maar sterker. Ik denk dat dat de organisatie veel kan leren van hoe het daar wordt georganiseerd.’