Hard, maar vooral veilig leren rijden is de taak van rijdocent Emile

We rijden 158 km/u waar je maar 80 mag, maar het voelt allesbehalve snel aan. We zitten in een Audi A6 met 290 pk vermogen. We halen geruisloos in en wisselen met een klein knikje aan het stuur van de linker- naar de rechterbaan en andersom. Als we remmen, hoor je amper iets, maar je wordt flink achteruit in je stoel gedrukt en zit stevig vast in je gordel.

Studente Angela zit achter het stuur. Je ziet geen druppeltje zweet op haar voorhoofd en ook haar handen liggen ogenschijnlijk losjes op het stuur. We halen zonder moeite auto’s en vrachtwagens in via de andere weghelft, zonder dat we gekke kunstjes uithalen. Welkom bij de opleiding Rijvaardigheid Snel Interventie Voertuig (SIV). Hier leren politieagenten veilig rijden op (zeer) hoge snelheid. De opleiding is voor medewerkers die de interventie- of surveillancetaak uitvoeren bij regionale eenheden en de Landelijke Eenheid.

Hoe hard mag de politie eigenlijk rijden?

'Hard rijden wil iedereen wel. Alleen de politie en andere hulpdiensten die in het bezit zijn van een vrijstelling, mogen dit’, vertelt rijdocent Emile Bakker. ‘Als politie mogen we, wanneer het nodig is voor het uitvoeren van onze taak, het complete Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens (RVV) negeren. Maar dat mogen we alleen bij bepaalde taken,’ zegt hij er nadrukkelijk bij. 

We mogen het reglement alleen negeren als we het veilig doen. En de mensen achter het stuur hiervoor opgeleid zijn. Het SIV wordt alleen gebruikt bij speciale interventietaken. Dat bepaalt de meldkamer: die kijkt per melding of een SIV moet worden ingezet. Meestal gaat het hierbij om ‘High Impact Crime’ *.’

Alleen in bijzondere gevallen

‘Aan de vrijstelling die we hebben, is een brancherichtlijn* verbonden’, legt Emile uit. ‘Eén van de regels is dat we niet harder mogen rijden dan 40 km/u boven de maximumsnelheid. Er staat bijvoorbeeld ook in dat we niet met meer dan 20 km/u door rood mogen rijden. In deze richtlijn staat ook dat we in bijzondere gevallen van deze regels mogen afwijken. De bestuurder van het SIV mag deze regels dus overtreden.'

'Het is soms van cruciaal belang dat agenten of rechercheurs snel van A naar B komen. Als je niet harder kunt rijden omdat er te veel verkeer is, moet je je even aanpassen. Het speciale interventie voertuig heeft optische en geluidssignalen, zodat we andere weggebruikers kunnen laten weten dat we haast hebben en er langs willen.’

*Een brancherichtlijn geeft richting aan het gedrag van bestuurders van voorrangsvoertuigen.

‘Ik ben soms te voorzichtig’

Angela stuurt de auto soms een tikje naar rechts of links om langs de voorgangers te kijken. Ze twijfelt of ze wel veilig kan inhalen. Ze vraagt Emile wat hij van de situatie vindt. Hij wijst op de relatief lage middenberm die een schuine stoeprand heeft en geen hoge rand. ‘Hier kun je makkelijk overheen’, zegt hij. ‘Maar doordat je nu twijfelt, is het beter om even niet over de andere weghelft in te halen.’ 

Angela baalt een beetje. ‘Ik ben soms gewoon te voorzichtig’, zegt ze tegen haar medecursist Niek. Niek knikt instemmend. Hij is straks aan de beurt om te rijden. Angela en Niek hebben allebei vrijdag examen. Ze hebben dan drie weken les achter de rug.

Er wordt voor het grootste deel getraind zonder de optische en geluidssignalen. ‘Dat doen we expres’, legt Emile uit. ‘Rijden met signalen is over het algemeen makkelijker. Iedereen ziet dat je eraan komt en weet wat je wil. Soms zijn er ook situaties waarin je niet wil dat de ander weet dat je eraan komt. Dan is het handig als je ook goed kunt rijden zonder dat iedereen automatisch aan de kant gaat. Tegelijk is dat lastig voor andere weggebruikers, want die zien dan raar gedrag van een auto die links en rechts aan het inhalen is, door rood rijdt en tegen het verkeer inrijdt.’

Altijd veilig rijden

‘Het is heel belangrijk dat we veilig rijden, ook als we de signalen niet aan hebben staan. De weggebruiker mag niet van ons schrikken’, benadrukt Emile. ‘Dit staat ook in de brancherichtlijn die bij de vrijstelling van de politie hoort. We zijn altijd verantwoordelijk voor onze veiligheid en die van anderen. Daarom leer ik de studenten vooral goed te kijken naar wat andere weggebruikers kunnen gaan doen.'

'Je bent als bestuurder heel voorspellend bezig. Hiermee voorkom je dat je in een situatie terechtkomt waarbij je een andere weggebruiker in gevaar brengt door jouw rijgedrag. Je moet van tevoren al de mogelijke gevaren herkennen en daarop reageren.’

‘Voor een buitenstaander kan het rijgedrag nogal asociaal overkomen. We rijden immers te hard, over de verkeerde weghelft en we rijden ook – weliswaar langzaam – soms door rood. Dat roept reacties op bij andere weggebruikers’, legt Emile uit. ‘Soms krijgen we van andere weggebruikers wel eens een reactie, zoals een seintje met de koplampen bijvoorbeeld. Gelukkig zijn de meeste burgers meewerkend en accepteren ze wat we doen als ze de auto zien.’

'Het is een speciaal voertuig met uiterlijke kenmerken van een politieauto. De redenatie is waarschijnlijk bij de andere weggebruiker: dit is een bijzonder voertuig, zij zullen wel mogen doen wat ze aan het doen zijn. We doen dingen met snelheden die er voor een ongetrainde burger raar en levensgevaarlijk uitzien. In onze ogen zijn die redelijk normaal. Dat is soms lastig uit te leggen aan het publiek. Maar wij trainen hier echt goed op en het hoort bij ons werk. We zijn echt heel bewust met veilig rijden bezig. Dit maakt ook dat dit een heel intensieve specialistische opleiding is.’

Vlot en veilig

Inmiddels heeft Niek het stuur overgenomen en hij laat er geen gras over groeien. We rijden stevig door. Hij rijdt nu met de opdracht ‘vlot en veilig’. Dat is anders dan Angela net deed; dat was spoed. Dan mag je wel door rood rijden. Bij ‘vlot en veilig’ doe je dat eigenlijk niet. 

‘Ik merk dat de remmen beginnen te trillen’, zegt Niek tegen Emile. Er wordt tijdens de rit nogal wat geremd. We rijden niet door rood, dus we moeten van boven de 100 km/u snel naar 0 om netjes te wachten bij het stoplicht. ‘Ik zal de garage zo even bellen,’ zegt Emile. ‘Het is ook alweer bijna vier weken geleden dat de remblokken zijn vervangen. Een normale auto doet zo’n vier jaar met remblokken, maar dat redden we met een lesauto echt niet’, lacht Emile. Hij belt met de garage. Ondertussen rijden we veilig, maar hard door.