Leven
Ik vlieg in twee uur naar Polen,
bus, hotel, luxe, mooi gesprek.
Nog geen idee welk leed er is verscholen
op weer een donk're plek.
De zon schijnt op de daken,
veel mensen om mij heen.
De beelden die mij raken
'k voel ik mijn maag een steen.
Mens die geen mens meer ziet,
mens die beestachtig is.
Mens die zijn leven liet,
mens die Jood, Sinti, Roma is
Schiphol, ik geef mijn lief een zoen,
gedachten worden een gesproken woord
maar hoe zet ik woorden om in doen?
Ik zeg tot ieder die het hoort:
Wie in mens geen hart en ziel meer ziet,
die kent het echte leven niet!
Polen 2017
Begin april mocht ik een reis naar Polen maken om daar de Duitse vernietigingskampen te bezoeken. Ik ben in Auschwitz, Majdanek en Sobibor geweest.
Het is een vreemde gewaarwording om op een zonnige middag ineens onder de poort van Auschwitz te staan, waarop staat ‘Arbeit macht frei’.
Bij het bezoek aan de barakken met tentoonstellingen in kamp Auschwitz viel het immense leed op mij.
Bij het bezoek aan Auschwitz-Birkenau viel het bewustzijn met betrekking tot de enorme omvang van de massale vernietiging op mij.
Bij het bezoek aan Majdanek was het de precisie, de structuur, de organisatie.
Bij Sobibor de onmenselijkheid en het definitieve van de vernietiging.
1000 gedachten zijn door mijn hoofd gegaan en er gaat nog geen dag voorbij zonder dat ik denk aan mijn ervaringen in Polen. Door de verhalen en de foto’s van Joden, Sinti, Roma, homoseksuelen, jehovagetuigen, verzetsstrijders en krijgsgevangenen kregen de slachtoffers een gezicht. Het ging niet meer om meer dan 6 miljoen slachtoffers uit de geschiedenisboeken, het ging om mensen. Mensen met een verhaal, een geschiedenis, mensen zoals u, jij en ik.
Mensen die vermoord zijn door mensen zoals u, jij en ik.
In Majdanek werd ik gepakt door mijn eigen reflectie. Ik houd van orde, van structuur. Heb vaak een mening. Denk snel in goed en fout. Zou ik mij misschien wel heel erg thuis gevoeld hebben in de structuur van het Nazi-regime?
Wat mij het meest heeft getroffen: als wij mensen niet meer als mensen zien, als wij niet meer zien dat de ander een hart en een ziel heeft, dan verdwijnt de menselijkheid en daarmee de liefde voor de ander.
Onbegrijpelijk wat door de wil van mensen tot stand kan komen. Door conditionering. Door overtuigingen. Door stemgedrag. Door angst. Door het zoeken van een zondebok. Door het verlangen naar een sterke leider die alles beter zou maken.
Maar aan welke kant zou ik hebben gestaan?
De geschiedenis laat zien dat in Nederland maar ongeveer 300.000 mensen betrokken zijn geweest bij verzetsactiviteiten, actief en meer passief, zoals door het verlenen van onderdak aan onderduikers.
Ik hoop dat, als het er op aan komt, mijn gevoel voor rechtvaardigheid en liefde voor God en mensen sterker zal zijn dan mijn behoefte aan orde, structuur en gezag.
Ik werd geraakt door het lijden van 72 jaar geleden, maar het speelt zich opnieuw af, in het Midden Oosten, in Noord Korea, in Afrika, in Jemen. En ook in Nederland vindt uitsluiting plaats op grond van geaardheid, geloof of ras. Wat doet het met mij, ook als het mij niet persoonlijk treft? Als het mij niet treft, raakt het mij dan wel? Waar sta ik nu? Wat betekent 4 mei voor mij? Wat betekent 5 mei voor mij?
Integer, Betrouwbaar, Moedig, Verbindend. Politie voor een ieder.
Spreken wanneer anderen zwijgen. Opstaan tegen onrecht. Op komen voor de zwakke. De onderdrukte een helpende hand bieden. Wie in nood is troosten en moed geven. Beschermen wie wordt verdrukt en vertrapt.
Leven in een democratische rechtsstaat is een groot goed. Het dienen van die rechtsstaat ook.
Gerdo Elzinga, Projectleider Morele Weerbaarheid in het Basis Politieonderwijs.
Reageren? Mail gerdo.elzinga@politieacademie.nl
