Lintopdrachten overslaan
Verdergaan naar hoofdinhoud

28. Karabijnbrigades

Niet alleen het Rijkspolitiebesluit 1935 was voor een groot deel het gevolg van het Jordaanoproer van de zomer van 1934. Ook andere veranderingen binnen de politie werden er door ingeluid, zij het dat ook andere factoren een rol speelden. Wat waren nu die andere oorzaken?

In februari 1933 had op het oorlogsschip “De Zeven Provinciën’, vanwege een salariskorting, een muiterij in de Indische wateren plaatsgevonden. De leidin” van de marine reageerde direct en liet bommen op het schip gooien waarbij veel doden vielen. Hoewel het om een beperkte opstand ging, was de regering in Nederland gealarmeerd. Was de krijgsmacht nog wel te vertrouwen en hadden communisten geen propaganda staan maken? Tegelijkertijd was in Duitsland Hitler aan de macht gekomen die steeds zei dat hij de vrede wilde maar wel in snel tempo bewapende. In Nederland zelf waren er de nodige bewonderaars van Hitler en zij verenigden zich in de een aantal partijen waarvan de Nationaal-socialistische Beweging de grootste was. Het leek erop dat het wettig gezag tussen twee vuren zat, enerzijds de fascisten en nazi’s en aan de andere kant de communisten en andere radicale linkse bewegingen.De situatie werd zo bedreigend gevonden dat bewindslieden steeds meer gingen spreken over een gezagscrisis in Nederland.

nederlandse militairenIn 1935 kwam daar ook nog eens de steeds agressievere taal van Duitsland bij. Hoge Nederlandse militairen waren van mening dat Duitsland wel eens een verrassingsaanval op Nederland zou kunnen inzetten. De vijand zou dan proberen snel belangrijke bruggen in handen te krijgen om ons land het bieden van tegenstand onmogelijk te maken. Om bruggen en andere strategische plekken te bewaken moesten, er waren geen andere militairen beschikbaar, het korps Politietroepen worden ingezet. Dit betekende weer dat bij onlusten minder op het korps gerekend kon worden.

Bij de grote gemeentepolitiekorpsen werd midden jaren dertig de balans opgemaakt. De stadsbesturen van steden als Amsterdam, Rotterdam, Utrecht besloten de eigen de korpsen de ruimte te bieden om zogenaamde stormbrigades of karabijnbrigades op te richten. Dat had als voordeel dat er bij onlusten direct gebruik kon worden gemaakt van in militair verband opererende politiemannen. Bijkomend voordeel was dat men niet meer zo afhankelijk was van bijstand door soldaten, marechaussees en rijksveldwachters en zo een bemoeizuchtige minister van Justitie buiten de deur kon worden gehouden.

Karabijnbrigades waren geen nieuw verschijnsel. In Rotterdam was zo’n brigade al in 1911 opgericht. In het midden van de jaren dertig was het echter menens. Onderofficieren van de politietroepen kregen de taak om de politiemannen te drillen in marcheren en wapenexercitie. De minister van Justitie bleef niet achter en eiste dat “zijn” rijksveldwachters ook deze training zouden krijgen. De meeste rijksveldwachters vonden dat maar niets. Het kostte veel tijd en ook de oudere heren waren verplicht deel te nemen. Af en toe werd dan ook wel eens gelachen over die oude mannen die soldaatje speelden.Ondanks de tegenzin bij veel oudere politiemannen kwamen de karabijnbrigades er relatief snel. Ook hun bewapening was voor die dagen modern. In Rotterdam werden zelfs pistoolmitrailleurs ingevoerd. Amsterdam kocht bij de DAF-autofabrieken speciale uitrukauto’s met sirene. Met die speciaal aangepaste auto’s kon men in korte tijd ieder deel van de stad bereiken.

karabijnbrigadeMet de komst van de karabijnbrigades kreeg de Nederlandse politie een duidelijk meer militaristisch aanzien. Dat beeld werd nog eens versterkt door de kranten. Die gaven veel aandacht aan de nieuwe politie-eenheden door martiale foto’s te publiceren. Het was zonneklaar dat van die eenheden een kristalheldere waarschuwing moest uitgaan aan personen die erover dachten de openbare orde te verstoren. Tot een echte inzet tegen de eigen bevolking zou het voor de oorlog evenwel niet meer komen. De meeste mensen hadden zich neergelegd bij de crisis waaraan blijkbaar niemand iets kon doen. Het was wachten op betere tijden. Die beter tijden zouden er niet komen door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De karabijnbrigades werden toen ingezet om van landverraad verdachte personen op te pakken en achter de tralies te zetten.

Karabijnbrigade