De op 30 april 1894 in Den Haag geboren Anna Maria Antonia van Velzen was de enige dochter van Leonardus Johannes Marie van Velzen (1854-1916) en Anna Helena Bernardina Bustin (1858-1937). Haar vader had in het centrum van de hofstad een goedlopende koekbakkerij. Net als haar vier oudere broers kreeg Annie een degelijke katholieke opvoeding. Ze volgde de lagere school bij de Franciscanessen in Etten en zal zich daarna op eigen kracht ontwikkelen tot een zelfstandige vrouw, met open oog voor de noden van anderen, een sterk rechtvaardigheidsgevoel en een groot Godsvertrouwen. Die houding was kenmerkend voor alles wat ze deed.
In 1915 verhuisden haar ouders met Annie naar Nijmegen, Hazenkampseweg 18. Kort daarna overleed haar vader. Annie was 22 jaar en bleef niet thuiszitten. In de tien jaren daarna was ze actief in het katholieke verenigingsleven. Ze bracht het tot hoofdzelatrice van de jonge H. Antonius van Paduakerk aan de Groenestraat en tot bestuurslid van het R.K. Hulpverleningscomité Nijmegen. Toen in 1926 de dijken in het land van Maas en Waal doorbraken was Annie van Velzen één van de drijvende krachten in het Nijmeegse Watersnoodcomité. Al doende leerde ze in die jaren om te gaan met mensen. Ze wist van aanpakken.
In 1927 solliciteerde ze naar de positie van politie-assistente bij het nieuw op te richten Bureau Kinderpolitie in Nijmegen, maar haar brief kwam net te laat binnen. Jeannette Geldens (24 jaar en in het bezit van diploma's) wordt in april als eerste aangenomen. Toen er in augustus opnieuw een vacature kwam, was die binnen een week opgevuld, nu met de praktisch ingestelde Annie van Velzen (33 jaar). Zij en Geldens waren de pioniersters van de Kinderpolitie in Nijmegen, een nieuw werkterrein dat een schakel vormde tussen de gewone politie enerzijds en de hulpverlening en reclassering anderzijds. Bovendien waren zij de eerste vrouwen bij het Nijmeegse politiecorps, hetgeen zeker in het begin niet altijd even gemakkelijk was.
Toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. In mei 1943 moest Annie overhaast vertrekken uit Huize St. Anna aan de Groesbeekseweg, dat navrant genoeg gevorderd werd door Rauter en zijn staf − de hoogste Duitse politiechef in bezet Nederland. Ze was daar gaan wonen, samen met haar moeder die er in 1937 was gestorven. Annie kon terecht in het huis van oud-commissaris van politie Alard en zijn dochter aan de St. Annastraat 138. Tegen die tijd ontstond rondom inspecteur Prick een verzetsgroep binnen de Nijmeegse afdeling recherche, waar Annie zich bij aansloot. De mislukte liquidatie eind september 1943 van de infiltrant Ederveen leidde echter tot de arrestatie van de meeste groepsleden. Annie van Velzen belandde samen met de verzetsmensen Van Vugt, Oolbekkink, Marcusse, Hendriks, Beerman en De Jong in het Huis van Bewaring in Arnhem en daarna in concentratiekamp Vught. In september 1944 werd ze overgebracht naar vrouwenkamp Ravensbrück. Reeds in Arnhem had ze zich ten doel gesteld om lotgenoten te sterken. "Waar haalt men nieuwe kracht om bij alle eigen misère anderen nog te kunnen opbeuren? Uit de godsdienst, ik ben er rijk mee, mijn Godsvertrouwen is het enige wat men mij niet ontnemen kan". Dat was haar richtsnoer én haar persoonlijke reddingsboei. Ze overleefde het kamp, werd in april 1945 bevrijd en door het Rode Kruis naar Zweden gebracht. Vandaar keerde ze − aangesterkt − op 25 augustus 1945 terug in Nijmegen. Ze was twee jaar weggeweest.
Annie van Velzen ging 'gewoon' weer aan het werk. In 1950 werd ze inspectrice en chef van de Kinderpolitie, een functie die destijds meestal gereserveerd werd voor vrouwelijke juristen. Vijf jaar later ging ze met pensioen. Ze verhuisde naar een nieuwbouwappartement boven Jamin in de Broerstraat en woonde daar voor het eerst alleen. Maar weer bleef ze niet binnen zitten. Geheel in lijn met haar levensfilosofie werd ze adjunct-directeur van het Labrehuis aan de Graafseweg 286, een opvanghuis voor mannelijke thuislozen, waar ze samenwerkte met pater augustijn Marcellus Francissen. Op 3 juni 1967 overleed ze in Nijmegen.
Anneke Nolet
Bronnen:
"Ene mejuffrouw Van Velzen, inspectrice bij de Nijmeegse kinderpolitie en verzetsvrouw, Nijmegen 2014.
