Het lekken van vertrouwelijke politie-informatie is altijd een ernstige zaak en wordt vaak direct in verband gebracht met georganiseerde criminaliteit. In veruit de meeste gevallen betreft het lekken echter onrechtmatig gebruik en/of verstrekken van informatie in de privésfeer. Vaak gebeurt dit uit onachtzaamheid. Lekken aan georganiseerde criminaliteit komt weinig voor en infiltratie door criminelen is in de dossiers niet aangetroffen. Dit blijkt uit het vandaag gepubliceerde onderzoeksrapport van de Politieacademie.
Voor het eerst zijn - door onderzoekers van de Politieacademie - de aard, de omvang en de ernst van het lekken van vertrouwelijke politie-informatie systematisch in kaart gebracht. Tot voor kort was weinig bekend over de frequentie, de aard van de gelekte informatie en de impact. Voor het onderzoek is kennis genomen van alle relevante dossiers van interne onderzoeken uit 2015 en 2016 naar zaken bij de politie en de Koninklijke Marechaussee. Het onderzoek is uitgevoerd onder leiding van dr. Annika Smit en dr. Guus Meershoek, beiden als lector verbonden aan de Politieacademie. De politie heeft als opdrachtgever van dit onderzoek een inhoudelijke reactie gegeven op www.politie.nl.
De onderzoekers kregen de vrijheid om alle dossiers van interne (integriteits)onderzoeken in te zien. In de twee onderzochte jaren werd in 761 van die dossiers melding gemaakt van een vermoeden van lekken. Een grote, op basis van een aselecte steekproef geselecteerde verzameling van deze dossiers is daarna grondig geanalyseerd. Dat geeft een realistisch beeld van de gelekte informatie, de lekkende beambte, de ontvangers van de informatie en de context waarin het lekken plaatsvond. Ook de wijze waarop het lekken door de politie wordt gesignaleerd, wordt onderzocht en wordt afgedaan, is in kaart gebracht.
Onachtzaamheid
In veel gevallen is sprake van onachtzaamheid en schaadt het lekken de privacy van individuele burgers. Welbewust gelekte informatie betreft meestal operationele gegevens, vaak voortkomend uit onachtzaamheid in de dagelijkse politiepraktijk. In circa 9 procent van de gevallen komt deze informatie in handen van zware criminelen en heeft nadelige consequenties voor lopende onderzoeken. Gevallen van doelgerichte infiltratie vanuit het criminele milieu kwamen de onderzoekers niet tegen.
Onder de radar
Zoals bij vrijwel elk criminologisch onderzoek, zagen de onderzoekers zich ook in dit geval geconfronteerd met een zogeheten dark number, een deel van het fenomeen dat zich aan waarneming onttrekt. Een geruststellend aspect is dat de interne meldingsbereidheid groot is, getuige het feit dat bijna zestig procent van de meldingen uit de politieorganisatie zelf afkomstig is. In tien procent van de gevallen meldt de lekker zich zelf bij de interne onderzoekers.
Ten onrechte verdacht
In tegenstelling tot eerder onderzoek blijkt dat medewerkers met een niet-Nederlandse achternaam niet oververtegenwoordigd zijn onder de lekkende beambten. Zij worden wel vaker verdacht van lekken, maar die verdenkingen worden ook vaker ontkracht. Ook hoofdagenten worden vaak ten onrechte verdacht, mogelijk vanwege hun in dit opzicht kwetsbare positie. Ze komen veel in aanraking met zowel de informatiesystemen (bronnen) als met burgers (mogelijk ontvangende partijen van de informatie) in het uitvoerend politiewerk.
In navolging van de resultaten van dit onderzoek heeft de korpschef van de politie gevraagd om een vervolgonderzoek. Daarmee wil hij meer inzicht krijgen in de drijfveren van politiebeambten die vertrouwelijke informatie onrechtmatig delen.
Bron: Smit, Slagmolen, Bronkhorst, Van den Goor & Meershoek, Het lekken van vertrouwelijke politie-informatie: aard, omvang en ernst van het fenomeen bij de Nationale Politie en de Koninklijke Marechaussee. Den Haag: Boom, 2019.
Download het onderzoeksrapport.
