Henk en Jolanda leken aardige gasten. Maar toen het op betalen van de rekening van bijna 1000 euro aankwam, waren ze spoorloos verdwenen. Henk en Jolanda bleken vervolgens niet te bestaan. Gelukkig had de hotelier uit Tubbergen een foto van de twee en zette die op Facebook. Al snel bleek het tweetal Jan en Maria te heten, een stel dat al tientallen hotels op dezelfde wijze had opgelicht. Beide hadden al meerdere veroordelingen op hun naam staan voor vergelijkbare praktijken.
De twee verdachten meldden zich na het bericht op Facebook bij de politie in Assen. De zaak was daarmee zo goed als gesloten, zou je denken. De daders zijn opgespoord. Bewijsvoering overduidelijk. Maar de zaak kreeg een opvallend vervolg. Het tweetal kondigde namelijk aan op hun beurt een zaak tegen het hotel aan te spannen. Ze eisen schadevergoeding van 2500 euro. Ze vinden dat hun privacy is geschonden omdat hun gezicht is geblurred.
Met deze aankondiging was een zomerrel geboren. De pers dook er bovenop en burgers reageerden woedend op de brutaliteit van de twee ‘hotelpiraten’. Werden hier de principes van de rechtstaat niet volledig op zijn kop gezet? Ik kan me de woede van de burgers en vooral van de hotelier uit Tubbergen maar al te goed voorstellen.
Maar de kwestie maakt ook een dilemma duidelijk. Aan de ene kant wil je verdachten van oplichting zo snel mogelijk aanhouden. Aan de andere kant hebben verdachten ook rechten. Helaas zijn er in het verleden immers al genoeg ongelukken gebeurd, met terechte.. én met onterechte verdachtmakingen via de sociale media. Politie en justitie zijn daarom gebonden aan regels. Verdachten van misdrijven mogen we alleen maar herkenbaar in beeld brengen, als er echt geen andere optie is, zoals bij verdachten die eerder zwaar geweld hebben gebruikt.
Dat dilemma is nog scherper als het om burgeropsporing gaat. Dat burgers zoals de hotelier in Tubbergen zelf achter verdachten aangaan is zeer begrijpelijk na een onbetaalde rekening van 1000 euro. Hij had het ook kunnen laten bij een aangifte bij de politie, maar laten we eerlijk zijn: hoe groot was de kans geweest dat de zaak vervolgens snel en adequaat werd opgepakt? Of algemener geformuleerd: als je een effectievere opsporing wil, kunnen we niet zonder de hulp van burgers. Tegelijkertijd zijn burgers meestal niet op de hoogte van wat er wel en niet is toegestaan.
Voor ons als professionals van de opsporing ligt er een taak om de burgeropspoorders te helpen. Met vertegenwoordigers van het Openbaar Ministerie, de rechterlijke macht en de politie zouden we scherp moeten formuleren wat wel en niet kan. Nog belangrijker is dat die informatie toegankelijk is. Dat kan bijvoorbeeld met een informatielijn van politie, een website, of een speciale app.
Reacties? Stuur ze naar : kwaliteitopsporing@politie.nl
Columnist van dienst: Frank Smilda
Sectorhoofd Dienst Regionale Informatie Organisatie
