Hoe maak je als politie verbinding met verschillende gemeenschappen, leefstijlen en culturen in de samenleving? Onderzoekers van de Politieacademie bekeken goede werkwijzen om als politie in verbinding met de samenleving te staan en komen: "In een tijd van toenemende maatschappelijke spanning, wat kan helpen om in verbinding te zijn? Je moet niet wachten met die verbinding tot het al te laat is." Het onderzoek werd gisteren gepresenteerd op het seminar 'In verbinding'.
Het maken van verbinding met de samenleving is cruciaal voor de politieorganisatie. Om maatschappelijke spanningen vroegtijdig te signaleren en daarop in te kunnen spelen. Met het oog op de toenemende polarisatie is de noodzaak van verbinding urgenter geworden. Maar ook andere maatschappelijke en veiligheidsthema's, zoals de aanpak van ondermijning, vragen om een actief verbindende rol van de politie. Hoe doe je dat in de praktijk: verbinding maken en in verbinding staan? Onderzoeker Ronald van der Wal en lector Otto Adang van de Politieacademie bekeken daarom verschillende werkwijzen uit de politiepraktijk om in verbinding te treden met burgers.
Bondgenoten
Een van deze werkwijzen is de zogenaamde 'Bondgenoten'-methodiek, ontwikkeld in eenheid Midden-Nederland door Rachid Habchi: "Deze methode hebben we vijftien jaar geleden ontwikkeld vanuit de gedachte dat we de burger als partner zien waarmee we samenwerken. Bondgenoten is inmiddels landelijk beleid van de politie. Maar wat zijn de winsten van Bondgenoten? En wat zijn de belemmeringen om verder te professionaliseren? Hebben we blinde vlekken in wat we goed doen? Door gebruik te maken van wetenschap in combinatie met de operationele kant kunnen we met aanbevelingen de politie verder helpen."
Bij de Bondgenotenmethodiek ontstaat een netwerk van politie, gemeenten en buurtbewoners, mensen die in de wijk leven of werken. Zij komen geregeld bij elkaar. "Zo zag je tijdens de coronaperiode en de lockdown dat er jongeren in een wijk onrustig werden. Het Bondgenotennetwerk heeft ervoor gezorgd dat er huiswerkbegeleiding kwam in een ruimte die door de gemeente beschikbaar is gestel", vertelt van der Wal.
De methodiek nader bekeken
In een kwalitatief onderzoek op – in eerste instantie vier en later uitgebreid tot – zes verschillende locaties keken onderzoekers naar de invoering van deze methodiek. Van der Wal: "We begonnen in drie basisteams, maar hebben uiteindelijk ook op eenheidsniveau bekeken hoe de introductie van Bondgenotenmethodiek verliep. Door middel van observaties tijdens bijeenkomsten van het netwerk en individuele gesprekken met betrokkenen. Daarnaast hebben we een casus rondom de tramaanslag in Utrecht dieper uitgezocht." Bij het onderzoek kregen de onderzoekers hulp van studenten van de Universiteit Groningen en Hogeschool Utrecht.
Meer zicht op spanningen en escalatie voorkomen
Uit het onderzoek blijkt dat de Bondgenotenmethodiek ervoor zorgt dat de politie meer zicht heeft op maatschappelijke spanningen en daardoor kan voorkomen dat maatschappelijke onrust escaleert. "Het bevestigt het belang van in verbinding zijn, zonder het hard cijfermatig te kunnen aantonen. Je kunt niet zeggen dat de Bondgenotenmethodiek bepaalde escalatie heeft voorkomen, maar je merkt wel dat het bijdraagt aan preventie. De politie heeft meer kennis van de wijk, de informatievoorziening is daarmee verbeterd en politiemensen geven aan dat ze nu mogelijkheden hebben om hun eigen handelen uit te leggen omdat ze mensen beter leren kennen in zo'n netwerk. Dat kan het vertrouwen in de politie vergroten", zegt Adang.
Waar een wijkagent meer 1-op-1 gesprekken in de wijk voert, zijn er bij een Bondgenotennetwerk meerdere buurtbewoners betrokken. "Mensen die elkaar normaal gezien niet spreken in de wijk, zitten nu bij elkaar aan tafel. Als mensen ergens boos over zijn, dan weten ze direct de teamchef van de politie te vinden en worden de problemen besproken. De mensen in het netwerk vinden het fijn dat ze medeverantwoordelijk zijn voor de veiligheid in hun eigen wijk en stad", vertelt van der Wal.
Nog niet overal in het land
Maar zoals met veel nieuwe dingen, verloopt het toepassen van de Bondgenotenmethodiek niet overal vlekkeloos. Van der Wal en Adang: "Sommige politiemensen zien het als een extra tijdsbesteding. De wijkagent heeft immers al een netwerk, is dit dan geen concurrerend netwerk? Of ze herkennen de problematiek niet omdat zij in een ander gebied werkzaam zijn. In die zin is het een mooie les voor de politiezelf: de bewoners willen wel, maar de grote knelpunten liggen vaak in onze eigen politieorganisatie."
"Je ziet met Bondgenoten twee mooie dingen gebeuren: wij zien de burger als gelijkwaardige partner. En het zorgt ervoor dat men de persoon achter het uniform beter leert kennen. Niet alleen om het handelen van de politie zo beter te kunnen toelichten, maar ook om zorgen met elkaar te kunnen delen. De conclusies van het onderzoek worden meegenomen in de doorontwikkeling van het fenomeen netwerkontwikkeling. Het is daarbij belangrijk dat we erkennen waardoor zaken stroef verlopen, dat helpt ons", reageert Habchi, landelijk coördinator netwerkontwikkeling/Bondgenoten.
Niet wachten tot het te laat is
Bondgenoten is zeker niet de enige methode om invulling te geven aan de verbinding tussen politie en burgers. Adang: "Het bevestigt wel het belang van in verbinding zijn en geeft een goede beschrijving van de methodiek, met voorbeelden van wat Bondgenoten op kan leveren. Wij denken dat in een tijd van toenemende maatschappelijke spanning, kan helpen om in verbinding te komen. Je moet niet wachten met die verbinding tot het al te laat is." "Ben je al on speaking terms, dan kun je makkelijker afspraken maken. Dit onderzoek biedt een breder inzicht in wat ervoor nodig is om duurzame en effectieve verbindingen tussen politie en burgers tot stand te brengen", concludeert Van der Wal.
Die basisvoorwaarden zijn:
- Zorg dat je een gedeeld draagvlak hebt, dus niet top-down
- Leidinggevende binnen politie moet een actieve rol pakken
- Zorg voor het juiste beeld van wat werkwijze nu echt is
- Samenwerking met gemeente is essentieel
Meer informatie
Het onderzoek is beschreven in het boek 'In verbinding: Bondgenoten nader bekeken'
