In het maatschappelijke debat over de capaciteit van de politie en justitie valt al snel het woord 'schaarste'. Op zich is dat heel begrijpelijk. Het is belangrijk om te blijven zeggen dat bijvoorbeeld de wijkteams meer goede mensen kunnen gebruiken. Bij de opsporing zouden we veel meer kunnen doen als er meer rechercheurs beschikbaar kwamen, of extra werd geïnvesteerd in forensische opsporing. En als het om de vervolging gaat zuchten we onder de gevolgen van decennia beknibbelen op het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht.
Maar tijdens een symposium dat de politie en openbaar ministerie vorige maand in Barneveld organiseerden, ging het juist over het tegenovergestelde van schaarste: overvloed. We bespraken daar onder andere de ervaringen met de bewoners in Kootwijkerbroek en Neder-Betuwe die zelf aan de slag zijn gegaan met toezicht en opsporing.
Een goed voorbeeld van het benutten van de overvloed was de manier waarop buurtbewoners in Kootwijkerbroek een bende hielp opsporen die verantwoordelijk was voor het roven van ladingen uit vrachtwagens. Niet minder dan 700 uur hadden de leden van de plaatselijke burgerwacht gepost om de bende in beeld te krijgen. Ik realiseerde me dat wij als politie daar nooit zoveel mensuren in hadden gestoken, hoe ernstig het fenomeen van de georganiseerde ladingdiefstallen ook is.
Een van de opgaven voor de komende jaren is zo optimaal mogelijk gebruik maken van de overvloed. Een inspirerend voorbeeld is daarbij de manier waarop de journalistiek van karakter veranderde. Door de opkomst van internet, de sociale media en digitale communities opende zich een nieuwe wereld voor journalisten. De moderne verslaggever speurt het internet af en schakelt kijkers, luisteraars en lezers in op zoek naar nieuws, feiten en trends. Via twitter zetten ze vragen uit voor een groot publiek. Op allerlei manieren wordt het publiek uitgenodigd om met nieuws en opinies te komen.
Het is een beweging die zich in de opsporing al aan het voltrekken is. Overal zie je burgerinitiatieven. Niet alleen in Kootwijkerbroek en Neder-Betuwe, maar ook in al die andere plaatsen met WhatsApp-groepen, met digitale initiatieven waarin oude zaken ('cold cases') worden heropend, onderzoeks-collectieven als Bellingcat, journalisten, bedrijven, enzovoort, enzovoort. Maar we kunnen die overvloed pas echt gaan oogsten als we als politie een andere positie gaan innemen en onze werkwijze aanpassen. Het zoeken is daarbij naar de optimale wisselwerking en samenwerking met al die potentiele bondgenoten in de strijd voor een veilige samenleving. Daarbij gaat het om meer dan het vragen van tips via de media.
Dat gaat niet lukken als we als politie automatisch de regie pakken. Het mooie van de bijeenkomst was dat we daar in een breed gezelschap van vertegenwoordigers van het openbaar ministerie, politiemensen, bestuurders, wetenschappers én betrokken burgers uit Kootwijkerbroek en Neder-Betuwe over spraken. Het ging over hoe je het beste samenwerkt en wie dus het beste wat kan doen. Maar ook over hoe je voorkomt dat grondrechten van vermeende verdachten en waarden van de rechtstaat worden geschonden. Alle aanwezigen vonden dat het de taak van de politie is om die te beschermen.
Reacties? Mail naar kwaliteitopsporing@politie.nl
Columnist van dienst: Wim van Amerongen
Programmadirecteur Toekomstbestendig Opsporen en Vervolgen
