Materiele waarheidsvinding, en dit vastleggen, is de kerntaak van een rechercheur. Toch zijn er weinig zaken waar we als professionals in de opsporing onderling zo veel over klagen als de administratieve lastendruk op ons dagelijkse werk. Ik kan me echter voorstellen dat niet iedereen meteen juichend opspringt bij de nieuwe plannen om het bureaucratisch monster bij de opsporing te temmen. Een zeker professioneel cynisme heeft zich van ons professionals meester gemaakt. Aan goede voornemens en plannen is er nooit een gebrek geweest, maar na een aantal jaren blijkt het aantal regels en het papierwerk eerder toe- dan afgenomen.
Dat is een probleem waarmee we niet alleen in Nederland worstelen. Wie succes wil boeken in de strijd tegen overbodige bureaucratie zou bijvoorbeeld het boek Effective Policing (2013) van Stuart Kirby moeten lezen over de worsteling van de Britse politie met dit onderwerp. Het geeft inzicht in de onderliggende mechanismen die tot hardnekkige bureaucratie leiden. De eis vanuit het bestuur dat we ‘transparant’ moeten zijn klinkt bijvoorbeeld prachtig. Maar het wordt een last als dat betekent dat alles wat we doen en bereiken in systemen dient te worden vastgelegd. Targets kunnen richting geven. Maar het wordt een probleem als die in cijfermatige doelstellingen vastgelegde targets belangrijker worden dan het leveren van een echte bijdrage aan de veiligheid van burgers.
De brief die minister Grapperhaus van Veiligheid van Justitie kortgeleden aan de Tweede Kamer biedt wellicht uitzicht op een aanpak die ons wel verder brengt. In die brief kondigt de minister ‘een bestendige meerjarenaanpak’ aan die ‘voelbaar moet zijn op de werkvloer en die sterker dan voorheen immateriële waarden centraal stelt’. Hij bedoelt daarmee dat de strijd tegen bureaucratische excessen alleen maar kan worden gewonnen als we beginnen met het beantwoorden van de vraag wat de waarde van ons werk is. Anders gezegd: als we ons bij onze werkwijze steeds afvragen wat de betekenis voor burgers is, wordt duidelijk welke regels, procedures en werkwijzen ons in de weg zitten. Een tweede boodschap van de minister is dat wat hem betreft de professionals zelf aan zet zijn en dus niet hoeven wachten tot ergens hoog in het management een verbeterplan is uitgedacht.
Een voorbeeld van hoe het anders kan is de Vanguard-methode waarbij de professionals zelf hun hele werkwijze tegen het licht houden. Dat gebeurt aan de hand van vragen als: vragen we bij een melding wel goed door naar de bedoelingen van de aangever? Staan we wel genoeg stil bij wat werkelijk effectief is en zijn er andere oplossingen dan het strafrecht? Maar dus ook: welke regels en procedures zijn er nodig, en welke zijn er niet nodig?
Maar leidt meer ruimte voor professionals en minder bureaucratische verantwoording dan niet tot vrijblijvendheid, hoor ik sommigen van u vragen. Dat kan worden voorkomen door ons op een heel andere manier te gaan verantwoorden. Minder op basis van cijfers en meer op basis van waarden en betekenis. Cruciaal is dat we bij die verantwoording de aangevers en getuigen serieuzer gaan nemen. Bijvoorbeeld doordat het een vaste routine is hen regelmatig terug te bellen om met ze te praten over waar we mee bezig zijn. Echt, een belletje doet soms meer dan 10 factsheets over ‘de afname van de bulkcriminaliteit’.
Wilt u laten weten hoe u bezig bent met het schrappen van overbodige bureaucratie? Mail naar kwaliteitopsporing@politie.nl
Columnist van dienst: Wim van Amerongen
Programmadirecteur Toekomstbestendig Opsporen en Vervolgen
Leestips:
- Stuart Kirby: Effective Policing? Implementation in Theory and Practice (2013)
- School voor politieleiderschap: Aanval op de Bureaucratie, Hoe je professionals de ruimte geeft (2012) https://aanvalopdebureaucratie.wordpress.com/
