Sinds ruim een maand is die er dan eindelijk: een app waarmee slachtoffers van een diefstal kunnen helpen de daders te pakken te krijgen. Het is voorlopig nog een experiment (in 5 steden), maar het is zeker dat de app een belangrijke stap in de ontwikkeling van de burgeropsporing wordt. Met de app kunnen slachtoffers zelf een dossier helpen opstellen met getuigenverklaringen en foto's. Ze worden via de app verder geholpen met tips voor wat je moet doen en laten.
Met deze stap in de goede richting dient zich wel een dringende vervolgvraag aan. Mijn collega-columnist Charles Wiegant stelde die ruim een jaar geleden al. Hij was natuurlijk blij met alle nieuwe apps waardoor burgers nog sneller aangifte kunnen doen en helpen met het politiewerk. Maar het zou voor de burger wel bijzonder frustrerend zijn als er vervolgens weinig of niets gebeurde. Charles waarschuwde in zijn rol van programmadirecteur Toekomstbestendig Opsporen en Vervolgen van het Openbaar Ministerie voor een dreigende 'verstopping in de vervolging. https://www.politieacademie.nl/thema/politieleiderschap/cho/Paginas/De-uitdaging-van-2018-is.aspx. Want de middelen van OM en rechterlijke macht zijn helaas nu al schaars. Charles gaf al een eerste aanzet voor een mogelijke oplossing. Misschien zouden we verder moeten kijken naar minder tijdrovende en arbeidsintensieve manieren om strafzaken af te doen om zo de 'schaarste' bij de vervolging te verminderen. Je kan dan kiezen voor manieren 'buiten het strafrecht om' waarmee het onrecht die het slachtoffer is aangedaan kan worden hersteld. Maar je kan ook naar snellere alternatieven binnen het strafrecht kijken,
Op dit moment wordt zo'n aanpak al in de praktijk beproefd, onder andere door de politieteams in Deventer (eenheid Oost-Nederland) en De Baronie (eenheid Zeeland West-Brabant). In de eerste plaats voor lichtere vergrijpen en voor zogeheten first offenders lijkt dit een goede oplossing. Bijvoorbeeld bij internetoplichting wordt dan gekozen voor een stevig stopgesprek waarin de dader wordt geconfronteerd (uiteraard wel met de rechtswaarborgen) en vergoeding van de schade. Voor de slachtoffers is dit natuurlijk veel bevredigender dan dat ze later horen dat er vanwege andere prioriteiten niets met hun aangifte zal gebeuren.
Ik weet ook zeker dat er meer positieve effecten zullen zijn dan een betere genoegdoening voor de slachtoffers. Nu komt het te vaak voor dat daders pas na een zoveelste vergrijp voor de rechter komen. Meestal zijn die dan al een eind afgegleden in de richting van een crimineel leven en is de schade voor slachtoffers en samenleving enorm.
Ik ben zelf nog steeds zeer geïnspireerd door de filosofie waarmee de New Yorkse politie begin jaren negentig de criminaliteit te lijf ging. De gedachte was dat je meteen moet ingrijpen als er ergens een ruit is ingegooid. Want vaak is dit het begin van de verloedering en criminalisering van de buurt. Datzelfde gaat op voor first offenders: sneller en eerder ingrijpen is beter.
De volgende stap na de app wordt dus werken aan een vorm van realtime vervolging. Zo kan een dreigende schaarste in de vervolging leiden tot een efficiëntere en effectievere aanpak van het criminaliteitsprobleem.
Reacties? Mail naar kwaliteitopsporing@politie.nl
Columnist van dienst: Wim van Amerongen
Programmadirecteur Toekomstbestendig Opsporen en Vervolgen
