Niet iedereen beseft het misschien, maar Nederland loopt in de wereld voorop op het gebied van burgerparticipatie bij veiligheidstaken. Collega's in het buitenland kunnen nauwelijks geloven dat een miljoen mannen, vrouwen en jongeren meedoen aan Burgernet. De speciaal ontwikkelde Burgernet-app is meer dan 450.000 keer gedownload. Burgers helpen zo de politie met aangiften, het signaleren van verdachte personen en bijvoorbeeld het snel oppakken van overvallers. Je vraagt je af: kan het beter? Het antwoord is: ja, en de ontwikkelingen gaan razendsnel.
Binnen en buiten Nederland worden apps ontwikkeld die burgerparticipatie faciliteren. Er is één app waarop ik in dat verband de nadruk wil vestigen omdat dit een begin kan zijn van een nieuwe fase in de samenwerking tussen burgers en politie of met burgers: de Vigilante app die door een particulier bedrijf voor de burgers van New York is ontwikkeld. Misschien is het verschil met Burgernet en bijvoorbeeld ook met 112 niet meteen duidelijk als je het filmpje bekijkt waarmee de app wordt geïntroduceerd: Introducing Vigilante
Maar dat verschil is er wel degelijk. De rode draad in de video is dat de burgers de centrale rol spelen. Via de app krijgen ze het bericht dat een vrouw in een donkere parkeergarage achtervolgd wordt door een man met capuchon. De burgers informeren elkaar en wisselen uit wat het beste kan gebeuren om de vrouw te helpen. Aan het eind van het filmpje zien we burgers ingrijpen nadat de vrouw is aangevallen.
Burgernet, en een systeem als 112, gaan uit van een centrale rol van de politie. Op basis van meldingen van burgers wordt ingegrepen. Daarmee laten we iets heel belangrijks liggen, namelijk dat we veel optimaler gebruik kunnen maken van een community van mensen die elkaar net als in het filmpje over de Vigilante-app informeren, tips geven en eventueel actie kunnen ondernemen om het (potentiele) slachtoffer te helpen en daders (te helpen) aan te houden.
Het verschil wordt in dit schema duidelijk gemaakt:
De Vigilante app is niet onomstreden. De politie in New York is bang is dat burgers eigen rechter gaan spelen of onverantwoorde risico's nemen. De app is daarom zelfs tijdelijk uit de appstore gehaald. Maar het zou een gemiste kans zijn als dit einde verhaal was. De genoemde risico's zijn reëel, maar we kunnen beter kijken hoe we die kunnen ondervangen. Dat kan bijvoorbeeld door als politie een belangrijke speler in dit type digitale netwerk te worden. Niet in de rol van ultieme allesoplosser die ze in de praktijk allang niet meer speelt. Maar wel als autoriteit en deskundige die regie voert, burgers duidelijk maakt wat wel of niet mag en waarschuwt geen onverantwoorde risico's te nemen. Het is een unieke kans om de band met burgers (en daarmee het vertrouwen in politie en rechtstaat) te versterken en de samenleving veiliger te maken.
Kortom: in het debat over de vernieuwing van de opsporing moeten we een nieuwe stap zetten. Burgerparticipatie is prima, maar de Vigilante-app laat een nieuwe kans zien die we niet mogen missen: die van een politie die als een gelijkwaardige partner onderdeel uitmaakt van een community van burgers. Van politieparticipatie dus. Het zou mooi zijn als we ook daarin voorop gaan lopen in de wereld.
Columnist van dienst: Frank Smilda
Sectorhoofd Dienst Regionale Informatie Organisatie
Reageren? Mail naar kwaliteitopsporing@politie.nl
