Nederland heeft een grote reputatie op het gebied van kaarten maken. Dat is logisch voor een land dat al in de late zestiende en zeventiende eeuw de wereldzeeën bevoer. Generatie op generatie leerde aardrijkskunde met de Bosatlas van de uitgeverij van Noordhoff. Daarin vond en vind je veel meer dan kaarten. De kracht van de atlas zit ook in de vele infographics. Met één oogopslag zie je in welke gebieden kleigrond ligt en waar zandgrond. Statistiekjes geven je een inzicht in bevolkingsgroei, bevolkingsopbouw en het opleidingsniveau.
Op allerlei manieren hebben de kaartenmakers navolging gekregen: je hebt een culinaire atlas van Nederland, een atlas voor fiscalisten, een anatomische atlas en zelfs een atlas van imaginaire landen. Maar er is één atlas die wat mij betreft nog ontbreekt: die van de georganiseerde misdaad in Nederland. Er zijn wel wat voorzichtige aanzetten gedaan tot iets wat daar op lijkt. De datajournalist Wouter van Loon maakte voor het NRC in 2016 bijvoorbeeld een misdaadkaart, vooral op basis van CBS-cijfers. En in 2017 werkte uitgeverij Noordhoff in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid mee aan een 'Bosatlas voor de Veiligheid', gericht op het in kaart brengen van wat van belang is bij crisisbeheersing (de 112-kant van het politiewerk). Het Parool zette bij een artikel van Misdaadjournalist een prachtige infographic met alle vertakkingen van de Mocro-mafia.
Ik hoef u niet uit te leggen waarom er een schreeuwende behoefte is aan een goede en gedegen atlas die de ontwikkelingen van de georganiseerde criminaliteit in kaart brengt. Politiemensen, officieren van justitie en ambtenaren voelen zich in de strijd tegen nationaal en internationaal opererende bendes vaak als schippers zonder kompas. Met een atlas kan alle beschikbare informatie op een slimme en inzichtelijke manier (ook in digitale vorm) worden gepresenteerd. Je kan bijvoorbeeld een overzicht geven van wat bekend is van de grote criminele netwerken, de toenemende macht van de georganiseerde criminaliteit in de horeca, of waar en hoeveel de jaren daarvoor afval is gedumpt van illegale drugslabs. Met een mooi schema kan je verder voor iedereen een juridisch gecompliceerd fenomeen als de inzet van een kroongetuige inzichtelijk maken.
De atlas is ook bruikbaar voor mensen die niet dagelijks met de aanpak van de georganiseerde criminaliteit bezig zijn. Het kan lesmateriaal worden voor de duizenden nieuwe agenten die we opleiden. En wat dacht u van journalisten, politici en de geïnteresseerde burgers? Bij hen bestaat er een enorme behoefte aan betrouwbare en inzichtelijke informatie. De atlas zou zich kunnen ontwikkelen als een middel tegen fakenieuws en polarisatie (ik stel me daarbij voor dat infographics van de politie door media gebruikt gaan worden).
Samen met Tibor Fijnaut van de Eenheid Brabant-Zeeland probeer ik op dit moment om onze collega's warm te krijgen voor het idee dat we als politie zelf zo'n atlas gaan maken. Die moet elke vijf jaar verschijnen (en tussendoor kunnen de feiten en cijfers in een digitale versie worden ge-update). In onze eigen eenheden hebben we al enthousiaste reacties gekregen op onze eerste houtkoolschetsen van zo'n atlas. Maar hoe meer medestanders, hoe beter. Dus wil je meedenken over onze atlas, of denk je het idee op een andere manier te kunnen helpen van de grond te krijgen: mail dan naar: kwaliteitopsporing@politie.nl
Columnist van dienst: Frank Smilda
Sectorhoofd Dienst Regionale Informatie Organisatie eenheid Noord Nederland
