Wat de taak van het opsporen is? De meeste mensen zullen nog steeds antwoorden: boeven vangen. Maar wat nu als de vraag net iets anders gesteld wordt? Als de vraag luidt: wat zou u willen dat de politie en het OM doen als u slachtoffer wordt van een misdrijf? Ongetwijfeld staat het 'boeven vangen' dan nog steeds hoog op de lijst. Maar er zijn meer antwoorden mogelijk. Als je spullen zijn geroofd, wil je die terug. Als je in angst leeft, wil je je veilig kunnen voelen. Als je een winkelier bent, wil je natuurlijk dat de daders van winkeldiefstallen worden gevat, maar vooral dat er een einde komt aan dat verschijnsel.
Het belangrijkste doel van de vernieuwing van de opsporing is dat het belang van de slachtoffers en potentiele slachtoffers een veel centralere plaats krijgen. Ik ben dan ook erg blij dat die omslag een zo belangrijke plaats heeft gekregen in het koersdocument Naar een toekomstbestendige opsporing en vervolging dat we met het OM hebben vastgesteld. Het is een weerslag van de ontwikkeling in ons denken: waarin het slachtoffer en de burger centraal staat, en we (dus) kiezen voor een optreden dat voor hen het meest effectief is.
Dat we dat als politie en OM samen doen is pure winst. Want allebei zullen we nu verder moeten gaan met het ontwikkelen van een andere manier van denken en werken die een enorme impact kan hebben. De grootste verandering is dat we anders kijken naar het strafrecht. Voor ons was dat altijd het ultimo remedium en laten we eerlijk zijn: ook meestal het unicum remedium. Een van de grote doorbraken in de aanpak van bijvoorbeeld criminele organisaties is dat we naast het strafrecht meerdere middelen inzetten: van de mogelijkheden van de fiscus, het onderwijs, de gemeenten, etc. Met een 'integrale aanpak' richten we ons op meer 'betekenisvolle' resultaten.
Maar in het koersdocument gaan we nog een stapje verder: het idee dat we strafrechtelijke bevoegdheden gebruiken, zonder de intentie ook daadwerkelijk tot vervolging over te gaan. Dat we niet verder gaan dan dat we criminelen het werk onmogelijk maken en slachtoffers helpen. Een goed voorbeeld is de aanpak van cybercrime. We kennen allemaal het probleem van de criminelen die met ransomware computers gijzelen en vervolgens losgeld eisen van ondernemers die hun bestanden terug willen. Moeten we onze energie en capaciteit inzetten om de daders in bepaalde Oost-Europese en Afrikaanse landen te pakken? We weten dat de kans dat we ze hier daadwerkelijk kunnen vervolgen nihil is. Dan kunnen we ons beter afvragen hoe we de slachtoffers kunnen helpen.
Nog even terug naar de beginvraag: wat zou u als ondernemer willen? Wilt u dan niet snel aan de slag? En hoe blij zou u dan niet zijn met een politie die al haar strafrechtelijke bevoegdheden gebruikt om ervoor te zorgen dat u meteen weer met uw IT weer aan de slag kunt? Die als 'public service' helpt de bestanden te ontcrypten, of een tool geeft om dat zelf te doen?
Columnist van dienst: Wim van Amerongen
Programmadirecteur Herijking Opsporing
Reageren? Mail naar kwaliteitopsporing@politie.nl
