Gemeentelijke handhavers bepalen voor een steeds groter deel het beeld van toezicht en handhaving. De politie wordt minder zichtbaar. Bijna alle gemeenten in Nederland hebben een eigen organisatie van geüniformeerde toezichthouders en buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA's). Naar schatting zijn er rond de 30.000 BOA's actief bij zo'n 1.100 instanties. Gemeenten zijn de grootste werkgever. BOA's sporen bepaalde strafbare feiten op en vullen zo de politie aan bij het handhaven van de openbare orde en veiligheid. BOA's hebben officiële opsporingsbevoegdheden die samenhangen met hun functie. Die bevoegdheden zijn altijd beperkt tot één bepaald werkterrein (jachtopziener, milieu-inspecteur, sociaal rechercheur of parkeerwachter).
BOA's beschikken over eigen geweldsmiddelen. Ze zijn bewapend met handboeien, wapenstok en pepperspray. Dienstverlening staat hoog in het vaandel, maar ze mogen ook de identiteit van burgers controleren, proces-verbaal schrijven, boetes uitdelen en personen aanhouden die verdacht zijn van een strafbaar feit. Bovendien willen gemeenten dat ook stadswachten bonnen gaan uitschrijven voor overtredingen, waaronder het rijden door rood.
Op 21 september 2016 was deze 'nieuwe gemeentepolitie' het onderwerp in het 6e Politiedebat. Belangrijke vraagstukken die aan bod kwamen zijn: Hoe ziet de VNG de toekomst van dit toezicht in de publieke ruimte? Moet de 'nieuwe gemeentepolitie' met rust worden gelaten om op lokaal niveau verder te groeien en te professionaliseren? Moet de 'nieuwe gemeentepolitie' meer bevoegdheden krijgen en beter worden bewapend? Zal de samenwerking intensiever worden en wordt zij een volwaardige 'Junior-Partner' van de Nationale Politie? Hoe verloopt de informatie-uitwisseling met de politie? Of, moet de 'nieuwe gemeentepolitie' worden geïntegreerd in de Nationale Politie? En, waarom niet ook een BOA-status voor private rechercheurs?
Hierover is debat gevoerd met o.a. Pieter Winsemius, voorzitter van het onlangs opgerichte landelijke BOA-platform; Gery Veldhuis, politiechef Limburg; Henk Graafland, Stichting Aanpak Voertuigcriminaliteit; een vertegenwoordiger van de VNG; burgemeester Peter Oskam van Capelle aan den IJssel; Robert-Jan Lambrichs, politie Zeeland-West Brabant; Eric Bervoets, onderzoeker; Rienk Hoff, directeur Handhaving en Toezicht en Bas van Stokkom, socioloog en publicist. Het debat werd geleid door Marianne van den Anker en Bob Hoogenboom.
Apeldoorn, 21 september 2016
