Hoe socia(a)l is de opsporing?
Coen Hoefnagel, portefeuillehouder Opsporingscommunicatie en sectorhoofd DDR in de Eenheid Den Haag, organiseert op 25 mei in Oud-Zuilen een worldcafé. Een ontmoeting om te bevorderen dat we opsporingscommunicatie vaker benutten als interventiestrategie en de opsporing een gezicht geven in de media. Dertien voorlopers zetten er hun initiatieven in de etalage.
Is de opsporing wel sociaal genoeg in haar communicatie met burgers, vraagt Coen Hoefnagel zich af: ‘De meeste zaken worden opgelost dankzij burgers. Dan durf ik te stellen dat we goud op de plank laten liggen. Recent onderzoek met betrekking tot cold cases geeft aan dat maar liefst achthonderd mensen iets weten over een vroegere moord, maar er niets over zeggen. Wat gebeurt er als we ernaar zouden vragen? Als we optimaal gebruikmaken van de grote hoeveelheid video’s en foto's die beschikbaar zijn?’
Inspireren
Alle Nederlandse smartphonegebruikers delen volgens Coen per dag maar liefst een miljoen foto's met elkaar: ‘En negen op de tien Nederlanders is in 2016 actief op sociale media. Daartussen zit ongetwijfeld ook informatie die cruciaal is voor de opsporing. Het goud moet van de plank en dat wil ik het komende jaar met collega’s nog vaker verzilveren. Dit worldcafé is bedoeld om de opsporing warm te laten lopen voor de kansen die Opsporingscommunicatie biedt en uit te dagen om het komende jaar vaker gebruik te maken van opsporingscommunicatie als interventiestrategie. Opsporing moet een gezicht krijgen in de media. Dertien voorlopers zetten in dit worldcafé hun initiatief en ervaring in de etalage. Zij hopen de 65 bezoekers te inspireren om hun idee te adopteren en toe te passen.’
Voorbeelden
Hieronder de voorbeelden van de innovatieve initiatieven van collega’s:
Ed Sabel (Programma Integraal Mediabeleid en Digitale Media, adviseur innovatie en burgerpanels)
Mobiel medialab: kansrijk voor de opsporing 
Pas één keer is ons mobiele medialab ingezet voor opsporing. Een gemiste kans want wij komen met onze grote bus letterlijk naar de plaats delict met alle beschikbare communicatietools. Dankzij samenwerking met de imam en met collega’s die Turks en Marokkaans spreken, bezochten in Amsterdam West 350 burgers onze bus om mee te denken over het oplossen van de moordzaak. Buurtbewoners kregen exclusieve beelden te zien. Dit alles leverde 19 bruikbare tips op. Onze tools gaan verder dan vragen naar daderinformatie. Denken in scenario’s, brainstormen, het kan allemaal.
Angelique Chatta (eenheid Rotterdam, communicatieadviseur) en Jan-Tjeerd de Jong (eenheid Rotterdam, operationeel expert tactische opsporing)
Hand in hand kameraden: samenwerking opsporing en communicatie in Rotterdam
Je hebt iemand in de top nodig die zorgt dat communicatie ook echt geoormerkte capaciteit heeft om de handjes te laten wapperen. Dankzij Piet Melse is onze organisatie zo ingericht dat communicatie ook ondersteunend kan zijn aan de opsporing. De opsporing wordt steeds enthousiaster over het samenwerken en de interventiemogelijkheden. Graag vertellen we u aan de hand van de praktijk hoe succesvolle samenwerking kan ontstaan. Snel kunnen acteren is een must.
Diederik Greive (Openbaar Ministerie, hoofdofficier van justitie)
OM: ga niet los in de media maar vlieg onder de vlag van opsporing
Opsporingsberichtgeving zet je in om zaken op te lossen. Een effectief opsporingsmiddel. Toch gaan we niet ‘los’ in de media. Opsporingsbelang en privacy moeten eerst afgewogen worden. Vertrouwen wek je met succesvolle vervolging. Op termijn dus, geen snelle imagowinst. Dat vereist recherchekunde, opsporingscapaciteit en communicatie skills. In de mix. Er zijn mooie communicatie-initiatieven maar geen solide opsporingsbasis. Er moet een breed pallet aan middelen komen. Van digitaal buurtonderzoek, ZSM communities, TGO platforms, een 24/7 politiekanaal tot cold case zaken op het scherm. Dit onder de vlag van opsporing.
Marloes van Nistelrooij (RIEC Zeeland-West-Brabant en Oost-Brabant, communicatieadviseur)
Communicatie als interventie bij aanpak ondermijning
Those who tell stories rule the world! We zijn het niet gewend, maar als overheid kunnen we veel vertellen over wat we doen. Vanuit het RIEC motiveren we partners om communicatie in te zetten als interventie bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Er kan meer dan achteraf persberichten versturen. Durf specifieke doelgroepen te benaderen om zo gericht je doel te bereiken. Bijvoorbeeld door ondernemers in hun eigen blad te attenderen op de risico’s die kleven aan het zaken doen met bepaalde mensen. Gewoon door te doen, ontwikkelden we best practices voor het inzetten van communicatie als interventie en experimenteren we hiermee door.
Henk Deekens (eenheid Noord-Nederland, teamchef TGO)
Scenariodenken in mediastrategie Jumbozaak: won journalistiek prijs
Burgers beschermen en niet opsporing was onze eerste prioriteit. Op basis van onze 18 scenario’s hebben we gekozen om vooral de omgeving te alarmeren en burgers te vragen om mee te denken. Het mooie van deze zaak is dat deze crimineel een oude bekende is die zich van een nieuwe techniek bediende, bitcoins. We hebben hem gepakt door de combinatie van oud recherchewerk en nieuwe technologieën. Samenwerking was onze sleutel tot succes. Zowel met Team High Tech Crime als met de afdeling communicatie. Daarom vind ik deze prijs voor onze communicatiemedewerkers ook echt verdiend.
Marleen Olde Heuvel (eenheid Oost-Nederland, hoofdagent)
Basisteam Almelo slagvaardig in opsporen dankzij Facebookpagina
Na vier jaar hebben we 9260 volgers. Wekelijks roepen we hun hulp in en daardoor valt er ook wekelijks wel een succesje te vieren. Een gestolen auto is teruggevonden en dankzij het sporenonderzoek is er een verdachte aangehouden. Van de 10 gevonden fietsen zijn er 7 terug naar de eigenaren. Een agressieve man is opgespoord die met een honkbalknuppel iemand te lijf was gegaan. Met twee collega’s uit blauw onderhouden wij de Facebookpagina. We kleuren niet buiten de lijntjes. Alles waar we niet zeker over zijn, leggen we voor aan onze chef. Mijn advies? Start ook een pagina, het is leuk en makkelijk te doen.
Nicolien Kop (Politieacademie, lector criminaliteitsbeheersing en recherchekunde)Participatieladder: kunnen we een treetje hoger?
Uit onderzoek blijkt dat burgers de succesfactor zijn bij het opsporen. Welke mogelijkheden ziet u bij het actief betrekken van burgers bij de opsporing? Waar loop je risico? Van informeren, raadplegen en adviseren naar co-creatie met burgers. Dat zijn de 5 treden van de participatieladder. Lector Nicolien Kop van de Politieacademie heeft praktijkvoorbeelden per trede. Zij gaat met u in gesprek over de dilemma’s per trede. Bij welke trede ligt voor u de grens?
Kees van der Kraan (eenheid Amsterdam, programmasecretaris stelselherziening geweldsaanwending) en Adrian Proos (directie communicatie IMDM, business consultant)
Digitaal buurtonderzoek: een nieuw veelbelovend tool
Jaarlijks voert de politie 60.000 buurtonderzoeken uit. Vandaag de dag gaat de politie nog altijd langs de deuren. Bewoners worden echter veelal niet bereikt. Aankomend najaar start een pilot die bewoners via de politie-app vraagt of ze iets (verdachts) gezien of gehoord hebben. Nee? Dan wordt er geen verder contact opgenomen met de bewoner. Ja? Dan wordt er contact opgenomen met de bewoner voor opsporingsinformatie. Het digitale buurtonderzoek is een enorme besparing op capaciteit. Doordat betrokken burgers direct bereikt worden, is de kans op kwalitatieve informatie en/of tips groter. Vanaf 1 januari 2017 kan deze tool landelijk worden ingezet.
Erie Hulleman (eenheid Oost-Brabant, ontkleurd projectleider en integraal programmaleider bij de taskforce BZ)
Naming and shaming van subject in de media
We konden hoog vliegen mede dankzij onze mediastrategie. Die hebben we ingezet als interventie bij de integrale aanpak van huisjesmelkers. Bewust bespelen van de publieke opinie om de ogen de goede kant uit te laten kijken. Is je doel naming en shaming via de krant, dan vergt dat professioneel omgaan met journalisten. Begrip hebben dat we beiden vanuit een andere professionele waarde werken: voor ons is geheimhouding essentieel maar voor de journalist openbaarheid. Dat vergt vooraf niet alleen vertrouwen in elkaar maar ook duidelijke afspraken wat ‘off the record’ wordt gezegd, dus niet in de krant kan.
Kristian Harmelink (eenheid Den Haag, schoolwijkagent)
Jongerenchat: vraag het de politie
Onze chat is een gat in de markt voor jongeren die geen contact met de politie hebben maar wel met vragen zitten. Over huiselijk geweld, wapens, dreiging dat een naaktfoto geplaatst wordt. Je vraag appen is laagdrempeliger dan naar het bureau gaan. Als het gaat om opsporingscommunicatie, proberen wij jongeren juist te informeren in de hoop dat ze geen slachtoffer worden. Zo houden we maandelijks thema chats op onderwerpen zoals geldezels, radicalisering en drank en drugs. Zo’n 80 jongeren per week bereiken we op onze twee avonden. We willen meer en daarom hebben we vloggers uitgenodigd om filmpjes te maken over specifieke thema’s.
Frank Debije (Landelijke Eenheid, coördinator HUMINT)
Burgers in de bijzondere opsporing? Nieuwe kansen!
Door het verbod op de inzet van criminele burgerinfiltranten raakte de inzet van burgers in de bijzondere opsporing deels buiten beeld. De opheffing van dit verbod creëert nieuwe mogelijkheden voor deze en andere bijzondere vormen van burgerparticipatie in de opsporing. Politie en OM bundelen hun expertise om een zorgvuldige en integere toepassing van de bijzondere opsporingsmethoden met burgers te kunnen garanderen.
Toekomstbestendig
Het worldcafé is het tweede café in de reeks Opsporingscafé’s die de School voor Politieleiderschap samen met het programma Herijking Opsporing organiseert om de opsporing toekomstbestendig te maken.
