Inmiddels zijn buurtwachten en WhatsApp-groepen om diefstal en inbraken te voorkomen een niet weg te denken fenomeen in de samenleving geworden. Burgerparticipatie houdt echter niet op bij preventie en toezicht. Wanneer burgers slachtoffer worden van een misdrijf gaan zij zelf steeds vaker op onderzoek uit om bijvoorbeeld de gestolen goederen terug te vinden via marktplaats of om de dader te achterhalen door middel van camerabeelden of op social media.
Burgeropsporing beperkt zich hierbij niet alleen tot zogenoemde veelvoorkomende criminaliteit, zoals diefstal en vernieling. Inmiddels zijn er tal van voorbeelden van burgers die onderzoek doen naar ernstige delicten zoals zedenmisdrijven, moord en zelfs internationale oorlogsmisdaden. De MH17-ramp vormde bijvoorbeeld voor Eliot Higgins de aanleiding om Bellingcat op te richten, een burgerjournalistieke organisatie die al jaren wereldwijd onderzoek doet naar allerlei misstanden en misdaden.
Burgers die op onderzoek uitgaan kunnen dit doen vanuit rechtvaardigheidsgevoel of omdat zij mensen uit hun omgeving zelf slachtoffer zijn geworden. In sommige gevallen is burgeropsporing een reactie op (verondersteld) falend politieoptreden. Voorbeelden hiervan zijn de Hoornse Zedenzaak en de Deventer-moordzaak. Steeds vaker ook kan burgeropsporing worden gezien als een soort ‘hobby’. Het (online) zoeken naar criminaliteit is voor sommigen leuk, leerzaam en spannend. Dat burgers hierin ook zeer bekwaam en professioneel in kunnen zijn, blijkt uit voorbeelden zoals Bellingcat en de zakkenrollerjagers uit Amsterdam en Rotterdam.
Burgeropsporing vindt echter ook steeds vaker plaats onder de regie van de politie. Enkele jaren geleden werd al door de politie geëxperimenteerd met het online zetten van opsporingsonderzoeken zodat burgers mee konden denken. Recente voorbeelden zijn de experimenten met de app ‘mijn onderzoek’, waarmee burgers zelf een opsporingsonderzoek konden starten, en de Coldcase en FASTNL Hackathons. Bij deze laatsten werkten politie, burgers en private partijen intensief samen om Coldcases en vermissingen op te lossen en voortvluchtigen te traceren.
Hieronder vindt u enkele links naar onderzoeksrapporten en artikelen over diverse vormen van burgerparticipatie in de opsporing.
Selecteer de link, klik op de rechtermuisknop en kies 'openen in nieuw tabblad' om deze pagina aan te houden.
