Ik bel aan en zie door het raam een man en een vrouw in de kamer zitten, met een bordje boerenkool op schoot. Het ‘6 uur’-journaal bericht hen over de situatie in binnen- en buitenland. Buiten staan mijn collega en ik in de regen. Verderop in de straat zitten nog twee collega’s in een auto.
De vrouw staat op, opent de deur en staat ons te woord. Als ik zeg dat we van de politie zijn en graag even binnen willen komen, schrikt ze. Mijn collega stelt haar gerust: er niet iets ernstigs met iemand uit haar familie gebeurd. Ik merk dat ik het spannend vindt om de boodschap die wij voor hen hebben, te brengen. Hoe gaan ze reageren? De vrouw, met het schort nog voor, laat ons binnen. Wanneer ik over de drempel stap, realiseer ik me dat ik juridisch prima weet welke bevoegdheden ik heb. Wat echter uitdagender is: hoe vertel ik als zedenrechercheur aan deze ogenschijnlijk keurige mensen dat er belastend materiaal bij hen is gevonden? Ik denk aan mijn studenten, die ik deze vragen ook vaak voorleg. Hoe ver ga ik met een huiszoeking? Daar is geen instructieboekje voor, dat is per situatie afhankelijk.
‘Paul…?’
We gaan bij het stel in de woonkamer zitten en ik vertel hen dat we bij een team werken dat zich bezighoudt met de bestrijding van kinderporno. Uit informatie is gebleken dat vanuit het IP-adres, dat staat op naam van de man, kinderpornografische afbeeldingen zijn geüpload of gedownload. In onze melding staat dat een jaar geleden twee kinderpornografische afbeeldingen zijn gedownload. Het zijn dan maar twee afbeeldingen, maar wel dermate ernstig dat een bezoek gerechtvaardigd is. De man en vrouw kijken ons aan, we wachten op een reactie. ‘Paul? Hij zal toch niet… Nee dat kan niet?’ Paul is hun zoon van 24 jaar die sinds enkele maanden het huis uit is. Hij woont nu samen met een vriendin in een andere plaats. Paul is gehandicapt en zit in een rolstoel. Na een gesprek van ongeveer een kwartier, met de ouders over henzelf, hun zoon en hun relatie, kijken mijn collega en ik elkaar aan. Non-verbaal besluiten we dat we vertrekken zonder de laptop, computer of telefoon in beslag te nemen. Een waarschuwingsbrief van de Officier van Justitie en een folder van de organisatie Stop It Now blijven achter. De ouders zullen hun zoon inlichten.
Hoe ver ga je?
Enkele weken later ben ik terug op de Politieacademie. Ik heb dan drie maanden een uitwisseling gedaan met een collega van het Team Bestrijding Kinderporno en Kindersekstoerisme Eenheid Oost-Nederland. Er is veel veranderd in de afgelopen 21 jaar.
Als docent van de opleidingen voor medewerkers uit deze teams bekijk ik welke thema’s aan de orde zullen komen in de opleiding. Juridisch gezien is duidelijk welke bevoegdheden je hebt en in een overzicht is beschreven hoe te handelen bij een uitlevering van kinderpornografisch materiaal. Er zijn een aantal mogelijkheden: een waarschuwing achterlaten met een brief van de Officier van Justitie, een gesprek aangaan, gegevensdragers inleveren en een hulpverleningstraject aangaan, of bijvoorbeeld een hele doorzoeking.
Het staat allemaal netjes verwoord, maar wat ik interessant vind is: hoe en wat vertel je ouders over hun meerderjarige kind, hoe ver ga je in een doorzoeking in een woning, hoe pak je het aan als de verdachte onverwachts een kamer vol computers heeft staan? Neem je de gegevensdragers mee van de dochter van de verdachte, hoe ga je om met je collega die tijdens het bezoek hele andere ideeën blijkt te hebben dan jij? Studenten hebben daar hun ideeën over en ikzelf heb dat op die regenachtige avond met mijn collega ook ervaren: elke situatie kan je beslissing beïnvloeden. Ik denk terug aan het moment dat de vrouw daar de deur achter ons sloot.
Gezamenlijk
De man en vrouw gaan verder met hun bord boerenkool en mijn collega en ik stappen in de auto. Daar vraag ik mijn compagnon: ‘Hoe weten we nu dat haar man, de vader van Paul, het niet heeft gedaan? Wat waren onze afwegingen om de gegevensdragers daar te laten?’ We bespreken dat. Het belangrijkste: we stonden er allebei achter. We namen daar non-verbaal een gezamenlijke beslissing, op dat moment en onder die omstandigheden.
Elk bezoek aan een woning is weer anders. Dit wat betreft de zwaarte van de verdenking en de gezinssituatie, maar ook wat betreft de reactie van onze boodschap op de houding en het gedrag van de betrokkenen en de samenwerking daarin met je collega’s. De beslissingen die je neemt zijn nooit te voorspellen. Dit ervoer ik pas echt toen ik die avond de ouders van Paul met de boerenkool op schoot voor de tv zag zitten, terwijl mijn vinger op hun deurbel drukte…
Over de schrijver
Fenneke Goutbeek is docent Kinderporno en kindersekstoerisme
