'Je staat hier goddomme al een uur de hele stoep te blokkeren met je stomme politieauto.'
'Wat? Een klap voor je kop kun je krijgen! Kom hier met die verwende rotkop van je! Ik heb net een baby staan reanimeren, gore klootzak!'
Zomaar een van de vele uit het leven gegrepen dialogen in de theatervoorstelling Rauw (2018), gespeeld door Productiehuis Plezant en gemaakt in opdracht van de afdeling Veiligheid Integriteit & Klachten en de korpsstaf Nationale Politie. Vele duizenden politiemensen zagen de voorstelling al en herkenden hun leven en werk erin. Zo ook Marlies Drent, docent bij de Leergang voor Operationele Sturing (LOS). Ze bezocht de voorstelling twee keer, waarvan een keer met haar studenten, en beide keren werd ze erdoor geraakt. 'De voorstelling laat mooi de worsteling en dilemma's van politiewerk zien, zowel voor collega's onderling als voor leidinggevenden. Ik dacht meteen: dit is winst voor ons onderwijs. De voorstelling daagt uit tot reflectie op je werk en de communicatie in je werk.'
Goede gesprekken
Bij haar studenten zag ze dat de voorstelling veel losmaakte. 'En dat biedt mij als docent een mooie kapstok voor waardevolle gesprekken over wat politiewerk nu precies inhoudt en hoe je daar als leidinggevende een rol in kunt spelen.'
Rauw laat bijvoorbeeld zien wat er spaak kan lopen als de communicatie op de werkvloer niet goed is, als mensen gevoelens opkroppen en als er geen tijd en aandacht is voor wat mensen allemaal meemaken op straat. Dat sluit aan bij een centraal onderdeel binnen de opleiding: het leren aangaan van goede gesprekken. 'We prikkelen onze studenten om na te denken over vragen als: Hoe krijg je "gedoe" boven tafel? Hoe maak je gedrag van medewerkers bespreekbaar? Durf jij dat gesprek aan te gaan? Toon je belangstelling voor wie je medewerkers zijn en wat hen bezighoudt? Rauw laat zien dat we de kracht van het gesprek meer moeten benutten, en dat is helemaal LOS en past bij wat we studenten willen aanleren.'
In beweging
Die focus op communicatie heeft ook alles te maken met de beoogde cultuurverandering binnen de Nationale Politie en de daartoe benoemde vijf cultuurtransities. 'We komen uit een fase waarin de primaire focus vooral op bedrijfsvoering lag', legt Drent uit. 'Maar de afstand tot medewerkers was erg groot en dat moet veranderen, bijvoorbeeld door meer aandacht voor interactie en voor waarden binnen politiewerk.'
De noodzaak daarvan wordt mooi zichtbaar in Rauw, vindt Drent. 'De voorstelling sluit aan bij de beweging die we willen maken. Ze zwengelt de intrinsieke motivatie om te werken aan die cultuurtransities aan.'
De noodzaak daarvan mag inmiddels al aardig doorgedrongen zijn bij de politieorganisatie, het daadwerkelijk doen is nog niet zo gemakkelijk. Precies daarom is er in de LOS veel aandacht voor zelfreflectief en communicatief leiderschap. 'Als operationeel leidinggevende moet je niet alleen de afstand naar je medewerkers, maar ook naar je teamchef zien te overbruggen, je hebt "gedoe" naar beneden en naar boven en daar moeten onze studenten tussen leren laveren.'
Oefenen
'Elke stapje dat je kunt zetten om dingen te veranderen, kun je aan de hand van de voorstelling bespreken met studenten', stelt Drent. De voorstelling loopt ook in 2019 nog, dus alle reden om er nog eens met studenten heen te gaan. Bovendien zijn er plannen dat de voorstelling ook op video beschikbaar komt en dat vergroot de didactische mogelijkheden alleen nog maar. 'Je kunt dan bijvoorbeeld heel gericht bepaalde fragmenten samen bekijken en bespreken, ze zelf eventueel opnieuw spelen en dan dingen aanpassen.'
Studenten krijgen binnen de LOS volop ruimte om te oefenen. Ze oefenen bijvoorbeeld met een theaterdocent nieuw gedrag en oefenen twee middagen gespreksvaardigheden met acteurs, in kleine groepjes, waarbij medestudenten observeren en feedback geven. 'In het begin zie je ze denken: o nee, daar heb ik geen zin in. Maar het werkt heel goed. Zo'n acteur kan je eigen gedrag heel goed spiegelen en in het moment zelf feedback geven', vertelt Drent. 'De LOS biedt mensen een oefenomgeving om te experimenteren met nieuw gedrag, eerst veilig in de contactgroep, om het daarna, een stuk zekerder, te kunnen beproeven in de eigen werkomgeving.'
Kijk hier voor de speeldata.
